تعریف کبد چرب:
به تجمع چربی بیش از 10-5% وزن کبد در سلولهای کبدی "کبد چرب" میگویند. در اصطلاح علمی کبد چرب به دو نوع الکلی و غیرالکلی تقسیم میشود. کبد چرب الکلی بعلت مصرف طولانی مشروبات الکلی ایجاد میشود در حالیکه کبد چرب غیر الکلی در اثر عواملی مثل اضافه وزن، چاقی، دیابت، سوء تغذیه و ... بوجود می آید. نمای بالینی و سونوگرافی این دو بسیار به هم شبیه است و شرح حال بیمار به پزشک مبنی بر سابقه مصرف الکل بسیار مهم است و ضرورت دارد بیماران در صورت مصرف مشروبات الکلی، حتی اگر پزشک از آنها سوال نکرد، مصرف آنرا به پزشک خود بگویند. بدیهیست کسانیکه کبد چرب غیر الکلی دارند در صورت مصرف الکل آسیب کبدی آنها چند برابر میشود. این مطلب به کبد چرب غیر الکلی اختصاص دارد
.
شیوع کبد چرب: کبد چرب طی دهه های اخیر به شدت در حال افزایش بوده است. در حال حاضر در دنیا بین 35-6% مردم کبد چرب دارند. در ایران 30% مردم کبد چرب دارند که آمار بالایی است
.
عوامل خطر ایجاد کننده کبد چرب: چاقی، دیابت، چربی خون بالا، فشار خون بالا، افزایش دور کمر (که به مجموعه این عوامل اصطلاحا سندروم متابولیک میگویند)، کاهش وزن شدید، سوئ تغذیه، برخی جراحیهای شکمی، کم کاری تیرویید، اختلالات هورمونی، مصرف بعضی از داروهای خاص مثل هورمون استروژن، کورتون، تاموکسی فن، والپروات سدیم و ... منشا اغلب کبدهای چرب رژیم غذایی نادرست (غذاهای پرچرب، فست فود)، عدم فعالیت بدنی کافی و استرس است
.
علایم کبد چرب: کبد چرب معمولا بدون علامت است. بندرت ممکن است باعث احساس ناراحتی و پری یا درد زیر لبه دنده در سمت راست قفسه سینه و خستگی شود
.
عوارض کبد چرب: در ابتدا آزمایشات بیماران کبد چرب نرمال است و به تدریج چربی کبد باعث التهاب آن شده و آنزیمهای کبدی
(ALT, AST) افزایش می یابد و این زنگ خطر شروع آسیب جدی به کبد است و لزوم درمان و پیگیری جدی تر بیمار را گوشزد میکند. در صورت عدم درمان به تدریج طی چند سال کبد کم کار و تخریب میشود و اصطلاحا "سیروز کبدی" ایجاد میگردد که علایم آن زردی چشمها و پوست، بزرگی و آب آوردن شکم (آسیت)، اختلال حواس، خونریزیهای گوارشی، اختلال کلیه و ریه و ... است. در این مرحله متاسفانه اقدام اساسی برای بیمار نمیتوان انجام داد و حالتی برگشت ناپذیر است و نهایتا تنها راه درمان پیوند کبد خواهد بود. تعداد کمی از بیماران سیروزی تا قبل از پیوند دچار سرطان کبد خواهند شد
.
تشخیص: تشخیص این بیماری با استفاده از سونوگرافی و آزمایش خون است و چون علائمی را ایجاد نمیکند لازم است بیمارانیکه در معرض خطر هستند به پزشک مراجعه کنند. عوامل خطر ایجاد کننده کبد چرب در بالا ذکر شد. در سونوگرافی نمای کبد به صورت افزایش اکوژنیسیته کبد یا اصطلاحا کبد چرب درجه یک تا سه
(fatty liver grade 1-3) گزارش میشود که هر چه میزان رسوب چربی کبد بیشتر باشد درجه یا گرید آن بیشتر است. آزمایشاتی که پزشک برای بیماران درخواست میکند شامل آنزیمها و سایر تستهای کبدی، قند و چربی خون، تستهای هپاتیت ویروسی، فریتین و بر حسب قضاوت پزشک سایر آزمایشات مورد نیاز جهت رد سایر علل نمای کبد چرب، میباشد
.
درمان: بیماران لازم است جهت مشاوره و درمان به متخصص داخلی، فوق تخصص گوارش و متخصص تغذیه مراجعه کنند و تحت پیگیری طولانی قرارگیرند. اساس درمان رعایت رژیم غذایی و فعالیت فیزیکی است. داروها نقش بسیار کمی در درمان کبد چرب ایفا میکنند. برای افرادیکه اضافه وزن دارند توصیه به کاهش وزن با روشهای مختلف مثل رژیم غذایی، فعالیت بدنی و ورزش، دارو و حتی بالون لاغری و جراحیهای کاهش وزن بخصوص برای افراد با وزن بسیار بالا، میشود که بایستی با مشاوره پزشک و متخصص تغذیه باشد. مصرف غذاهای پرچرب مثل فست فودها و شرینیجات بایستی به حداقل برسد. مصرف مشروبات الکلی باعث تشدید کبد چرب میشود و پرهیز از آنها لازم است. بیماران کبد چرب در معرض بیماریهای قلبی عروقی نیز هستند و اغلب مشکل مهمتر آنها همین بیماریهاست. لذا میبایست از نظر فشار خون، افزایش چربی خون و سایر عوامل خطر قلبی عروقی توسط متخصص قلب بررسی و تحت درمان مناسب قرار گیرند. یک عامل مهم ایجاد کننده کبد چرب دیابت است و در افراد مبتلا به دیابت لازم است تحت نظر متخصص داخلی یا فوق تخصص غدد قند خونشان کنترل شود. داروهای مختلفی برای درمان کبد چرب وجود دارد مثل لیورگل و داروهای مشابه حاوی ترکیبات گل خار مریم، ویتامین
E، متفورمین، پیوگلیتازون و...... بسیاری از این داروها تاثیری در درمان کبد چرب ندارند و یا تاثیر کمی دارند. درمان دارویی بدون نظر پزشک به هیچ عنوان توصیه نمیشود چرا که هر دارویی میبایست در صورت کاربرد و نیاز تجویز شود. بیماران کبد چرب میبایست بصورت دوره ای (معمولا هر 6 ماه یکبار) ویزیت بشوند و از آنها آزمایشات کبد و سونوگرافی بعمل بیاید. در پایان ذکر این نکته لازم است که تزریق واکسن هپاتیت
A و
B در بیماران کبد چرب توصیه میگردد.
مسئول گروه: حجت اله رحیمی فوق تخصص بیماری های گوارش و کبد
سمت:معاون پژوهشگر مرکز
تماس:ایمیل
تیم تحقیقاتی کبدچرب
- محمدحسن امامی،فوق تخصص بیماری های گوارش و کبد
- عبدالمهدی بقائی ،دستیار بیماری های داخلی
- گلنار روضاتی،متخصص بیماری های داخلی
- الهام امجدی متخصص آناتومیکال کلینیکال پاتولوژی
- لیلا لقمانی کارشناس تغذیه و رژیم درمانی
طرح های پایان یافته:
| ردیف |
عنوان طرح |
مجری |
استاد راهنما |
کدطرح |
بخش |
| 1 |
بررسی مقایسه ای میانگین سطح آلانین ترانسفراز در بیماران مبتلا به کبد چرب قبل و بعد از روزه داری ماه رمضان در سال های 1394 و 1395 در شهر اصفهان |
دکتر حجت اله رحیمی |
دکتر محمدحسن امامی |
94/IBD/114 |
بالینی |
طرح هائی در حال انجام:
| ردیف |
عنوان طرح |
مجری |
استاد راهنما |
کدطرح |
بخش |
| 1 |
بررسی تاثیر روزه داری بر علائم بیماری ریفلاکس در سال های 1394 و 1395 در شهر اصفهان |
دکتر حجت اله رحیمی |
دکتر محمدحسن امامی |
94/IBD/115 |
بالینی |